ষ্টিফেন হকিং: ব্ৰহ্মাণ্ডৰ অভিযাত্ৰী

ষ্টি ফেন হকিং আধুনিক সময়ৰ এগৰাকী উল্লেখযোগ্য বিজ্ঞানী আছিল। স্বাস্থ্যৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হোৱাৰ পাছতো তেওঁ নিজৰ চমকপ্ৰদ ধাৰণাসমূহ ব্যৱহাৰ কৰি বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ ৰহস্য উন্মোচন কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল।

ষ্টিফেন হকিঙৰ জন্ম হৈছিল ইংলেণ্ডৰ অক্সফৰ্ডত ১৯৪২ চনৰ ৮ জানুৱাৰী তাৰিখে। সৰুৰে পৰাই তেওঁ নিজৰ চৌপাশৰ জগতখনৰ প্ৰতি তীব্ৰ আগ্ৰহ অনুভৱ কৰিছিল আৰু চৌপাশৰ কামবোৰ কেনেকৈ চলি থাকে, সেই কথা বুজি পোৱাৰ চেষ্টা কৰিছিল। স্থান আৰু সময়ৰ ৰহস্য অন্বেষণ কৰি তেওঁ ভাল পাইছিল।

ষ্টিফেন ডাঙৰ হোৱাৰ লগে লগে তেওঁ এ এল এছ (ALS- Amyotrophic Lateral Sclerosis) নামৰ স্বাস্থ্যজনিত অৱস্থাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছিল, যাৰ বাবে তেওঁৰ শৰীৰটো লৰচৰ কৰাত বা কথা কোৱাত অসুবিধা হৈছিল। কিন্তু ইয়ে তেওঁৰ সপোনৰ বাটত আগবাঢ়ি যোৱাত বাধাৰ সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰিলে। তেওঁ এটা বিশেষ কম্পিউটাৰ ব্যৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰি অন্যৰ লগত যোগাযোগ কৰিছিল। এই বিশেষ কম্পিউটাৰটোৱে তেওঁৰ চিন্তাক শব্দলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিছিল, যাৰ জৰিয়তে তেওঁ নিজৰ ধাৰণাসমূহ বিশ্বৰ সৈতে ভাগ-বতৰা কৰিব পাৰিছিল।

ষ্টিফেন হকিঙৰ এটি বিখ্যাত আৱিষ্কাৰ কৃষ্ণগহ্বৰ (Black Hole)ৰ সৈতে জড়িত। তেওঁ দেখুৱাইছিল যে এসময়ত বিশ্বাস কৰাৰ দৰে কৃষ্ণগহ্বৰ সম্পূৰ্ণ ক’লা নহয়, বৰঞ্চ ইহঁতে কিছু পৰিমাণে বিকিৰণ নিৰ্গত কৰে। এই বিকিৰণক এতিয়া ‘হকিং বিকিৰণ’ (Hawking radiation) বুলি কোৱা হয়। এই যুগান্তকাৰী ধাৰণাটোৱে কৃষ্ণগহ্বৰৰ বিষয়ে বিজ্ঞানীসকলৰ চিন্তাধাৰা সলনি কৰি পেলালে।

বিগ বেং নামেৰে জনাজাত বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ আৰম্ভণিৰ তত্ত্ব সম্পৰ্কেও ষ্টিফেন হকিঙে উল্লেখযোগ্য অৱদান আগবঢ়াইছিল। তেওঁৰ মতে, বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডখন ‘ছিংগুলাৰিটি’ (singularity) নামৰ এটা ক্ষুদ্ৰ, অবিশ্বাস্যভাৱে ঘন বিন্দুৰ পৰা আৰম্ভ হৈছে। তেওঁৰ এই তত্ত্বই বিজ্ঞানীসকলক আৰম্ভণিতে বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডখন কেনেকুৱা আছিল, সেই কথা কল্পনা কৰাত সহায় কৰিছে।

বৈজ্ঞানিক কাম-কাজৰ উপৰি ষ্টিফেন হকিঙে কিতাপ-পত্ৰ লিখিছিল, বক্তৃতা দিছিল আৰু টেলিভিছনৰ অনুষ্ঠানত উপস্থিত হৈ জটিল ধাৰণাবোৰ সকলোৱে বুজিব পৰাকৈ বুজাই দিছিল। তেওঁৰ ‘এ ব্ৰিফ হিষ্ট্ৰী অৱ টাইম’ (A Brief History of Time) নামৰ গ্ৰন্থখন বিশ্বব্যাপী বেষ্টচেলাৰ হৈ পৰিছিল। কিতাপখনত জটিল বৈজ্ঞানিক ধাৰণাসমূহ সকলো বয়সৰ লোকে বুজিব পৰাকৈ লিখা হৈছে।

শাৰীৰিক প্ৰত্যাহ্বান সত্ত্বেও ষ্টিফেন হকিঙৰ আছিল আমোদজনক হাস্যৰস। তেওঁ প্ৰায়ে নিজৰ হাস্যৰসেৰে মানুহক হাঁহিবলৈ বাধ্য কৰাইছিল আৰু ক’ব খুজিছিল যে কঠিন সময়তো জীৱনৰ প্ৰতি ইতিবাচক দৃষ্টিভংগী ৰখাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ কথা।

ষ্টিফেন হকিং কেৱল এজন মেধাৱী বিজ্ঞানীয়েই নহয়, বিশ্বৰ মানুহৰ বাবে তেওঁ এক প্ৰেৰণাদায়ক আদৰ্শ। তেওঁ আমাক দেখুৱাইছিল যে কিবা এটা কৰাৰ বাবে থকা দৃঢ়তা, কৌতূহল আৰু শিক্ষণৰ প্ৰতি থকা প্ৰেমে যিকোনো বাধা অতিক্ৰম কৰিব পাৰে। তেওঁৰ কৰ্মৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যতৰ বিজ্ঞানীসকলক অনুপ্ৰাণিত কৰাৰ লগতে যুৱ মনত কৌতুহলৰ স্ফুলিংগ জ্বলাই ৰাখিছে।

২০১৮ চনৰ ১৪ মাৰ্চ তাৰিখে ইংলেণ্ডৰ কেম্ব্ৰিজত এইগৰাকী মহান বিজ্ঞানীৰ মৃত্যু হয়।

শব্দাৰ্থ:

• প্ৰত্যাহ্বান: প্ৰতিকূল পৰিস্থিতি
• সন্মুখীন: মুখামুখি
• চমকপ্ৰদ: চমক খুৱাব পৰা
• অন্বেষণ: অনুসন্ধান, বিচৰা
• যুগান্তকাৰী: এটা যুগৰ অৱসানকাৰী, বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তনকাৰী
• বেষ্টচেলাৰ: (ইংৰাজী) খুব বেছিকৈ বিক্ৰী হোৱা
• স্ফুলিংগ: ফিৰিঙতি, জুইৰ উফৰি যোৱা কণা

ছবি: ৱিকিমিডিয়া কমন্স (CC by SA 4.0)

লেখকৰ ঠিকনা: শতৰূপা গৌতম, কাজিৰঙা, গোলাঘাট