
বিশিষ্ট শিশু সাহিত্য়িক (প্ৰয়াত)।

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/অনন্ত-দেৱ-শৰ্মা)_

অনন্ত দেৱ শৰ্মা


ধেমাজি।

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/অনিৰ্বাণ-দত্ত)_


অনিৰ্বাণ দত্ত


গুৱাহাটী

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/অভিজিত-দত্ত)_


অভিজিত দত্ত


নাজিৰা, শিৱসাগৰ

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/অসমী-গগৈ-বৰুৱা)_


অসমী গগৈ বৰুৱা


নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/আভা-বৰা)_

আভা বৰা


চেইণ্ট ষ্টিফেন স্কুল, দমদম (কলকাতা)

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/আৰুশ-সোণোৱাল)_

আৰুশ সোণোৱাল


পাঞ্জাবাৰী, গুৱাহাটী

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/ঈশান-জ্যোতি-বৰা)_


ঈশান জ্যোতি বৰা


নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/এলিজা-ৰাণী-দাস)_

এলিজা ৰাণী দাস


শান্তি পথ, আৰ জি বৰুৱা ৰোড, গুৱাহাটী-৭৮১০২৪

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/জ্যোতিশিখা-দত্ত)_

জ্যোতিশিখা দত্ত


নিবেদিতা গোস্বামী মেম’ৰিয়েল ইনষ্টিটিউট,  
সুৰ-সংগম, ৰৰৈয়া, যোৰহাট-৪

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/জ্যোতিস্মিতা-গোস্বামী-শৰ্মা)_

জ্যোতিস্মিতা গোস্বামী শৰ্মা


তেজপুৰ বিশ্ববিদ্যালয় চৌহদ, তেজপুৰ

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/ঝৰ্ণালী-শৰ্মা-বৰকটকী)_

ঝৰ্ণালী শৰ্মা বৰকটকী


বিশিষ্ট লেখক, গৱেষক আৰু কণ্ঠশিল্পী।

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/ড-বীৰেন্দ্ৰনাথ-দত্ত)_

ড° বীৰেন্দ্ৰনাথ দত্ত


বালিজান, চাৰিখেলীয়া, বিশ্বনাথ-৭৮৪১৭২,  
ফোন- ৯৩৬৫৩৬৭০৬০

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/তপন-বৰুৱা)_

তপন বৰুৱা


বিশিষ্ট শিশু সাহিত্য়িক (প্ৰয়াত)।

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/ত্ৰৈলোক্যেশ্বৰী-দেৱী-বৰুৱানী)_

ত্ৰৈলোক্যেশ্বৰী দেৱী বৰুৱানী


শুৱালকুছি, পদ্মৰাম কাকতি পথ, কামৰূপ

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/দিগন্ত-বৈশ্য)_

দিগন্ত বৈশ্য


বিশিষ্ট শিশু সাহিত্য়িক।

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/দিলীপ-কুমাৰ-বৰুৱা)_

দিলীপ কুমাৰ বৰুৱা


গুৱাহাটী

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/দীপক-কুমাৰ-কলিতা)_


দীপক কুমাৰ কলিতা


নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/দীপা-পণ্ডিত)_

দীপা পণ্ডিত


পুৰণিগুদাম, নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/দুলাল-বৰা)_


দুলাল বৰা


নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/দ্বীপজ্যোতি-বৰা)_


দ্বীপজ্যোতি বৰা


সন্দীপনী বিদ্যামন্দিৰ, নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/দৰ্শয়িতা-বৰঠাকুৰ)_

দৰ্শয়িতা বৰঠাকুৰ


ভলাগুৰি সত্ৰ, কলিয়াবৰ, নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/ধ্ৰুৱজ্যোতি-শৰ্মা)_

ধ্ৰুৱজ্যোতি শৰ্মা


বিশিষ্ট শিশু সাহিত্য়িক।

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/নূপুৰ-মোমাইদেউ)_

নূপুৰ মোমাইদেউ


শংকৰদেৱ শিশু নিকেতন, নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/নৱনীত-নিয়ৰ-শইকীয়া)_

নৱনীত নিয়ৰ শইকীয়া


ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়, ডিব্ৰুগড়

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/প্ৰকল্প-ৰঞ্জন-ভাগৱতী)_

প্ৰকল্প ৰঞ্জন ভাগৱতী


ডিব্ৰুগড়

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/প্ৰাণজিৎ-বৰা)_


ড° প্ৰাণজিৎ বৰা


দেৰগাঁও, গোলাঘাট

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/বন্দিতা-শৰ্মা-কন্দলি)_

বন্দিতা শৰ্মা কন্দলি


কলিয়াবৰ, নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/ভূপেন-শৰ্মা)_


ভূপেন শৰ্মা


কলিয়াবৰ, নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/ভূপেন্দ্ৰ-নাথ-হাজৰিকা)_


ভূপেন্দ্ৰ নাথ হাজৰিকা


গৌৰী মেনশ্যন, ভি আই পি ৰোড, ছয়মাইল, গুৱাহাটী-২২

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/মঞ্জু-দত্ত)_

মঞ্জু দত্ত


সূৰ্যপুৰ তিনিআলি, পাভৈ পথ,  
বিশ্বনাথ চাৰিআলি-৭৮৪১৭৬

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/মাতু-হাজৰিকা)_


মাতু হাজৰিকা


বাঙ্গালোৰ, কৰ্ণাটক-৫৬০০৬৭

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/যশোৱন্ত-নিপুণ)_


যশোৱন্ত নিপুণ


কাজিৰঙা, গোলাঘাট

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/শতৰূপা-গৌতম)_

শতৰূপা গৌতম


স্নাতকোত্তৰ মহলা, প্ৰাগজ্যোতিষ মহাবিদ্যালয়,  
গুৱাহাটী।

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/সত্যজিৎ-নাথ)_

সত্যজিৎ নাথ


ৱাৰ্ড নং ৯, নাজিৰা-৭৮৫৬৮৫, শিৱসাগৰ,  
ফোন- ৮৪৮৬০১৬০৪৫

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/সত্যনাৰায়ণ-কৰ)_

সত্যনাৰায়ণ কৰ


নগাঁও মিছন হাইস্কুল, নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/সনভ-দাস)_

সনভ দাস


ৰূপকোঁৱৰ হাউচিং কমপ্লেক্স,  
খানামুখ ছেকগেট, ডাক- গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়,  গুৱাহাটী-৭৮১০১৪

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/সমীন্দ্ৰ-হুজুৰি)_


সমীন্দ্ৰ হুজুৰি


‘কাণখোৱা’ৰ সম্পাদনা কক্ষ।

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/সম্পাদনা-কক্ষ)_

সম্পাদনা কক্ষ


দিল্লী পাব্লিক স্কুল, নাজিৰা

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/সুগন্ধি-উৰুলি-বৰুৱা)_


সুগন্ধি উৰুলি বৰুৱা


লালমাটি, তেজপুৰ-৭৮৪০০১,  
শোণিতপুৰ

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/সুপ্ৰীয়া-পাল)_


সুপ্ৰীয়া পাল


ঘৰ নং ১৩, লতাকটা শান্তিনগৰ,  
বশিষ্ঠ, গুৱাহাটী-২৯

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/সুৰেন্দ্ৰ-মোহন-দাস)_

সুৰেন্দ্ৰ মোহন দাস


বিশিষ্ট সাহিত্যিক। তেখেতে শিশুৰ বাবেও ভালেমান সাহিত্য ৰচনা কৰিছে।

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/ৰঞ্জু-হাজৰিকা)_

ৰঞ্জু হাজৰিকা


ভোটাই গাঁও, নগাঁও, ফোন- ৯৮৬৪৪৯৮৭৪৮

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/ৰিণ্টু-দাস)_


ৰিণ্টু দাস


কেন্দ্ৰীয় বিদ্যালয়, মিছা (নগাঁও)

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/ৰুকনাভ-ৰণজয়-শইকীয়া)_

ৰুকনাভ ৰণজয় শইকীয়া


কলিয়াবৰ, নগাঁও

_[লেখকৰ সকলো লেখা চাওক →](/tags/ৰূপজ্যোতি-গোস্বামী)_


ৰূপজ্যোতি গোস্বামী


<center>
(ডিমাছা সাধু)
</center>

<span style={{float: 'left', fontSize: '4.5em', lineHeight: 1, marginRight: '0.15em', fontWeight: 'bold'}}>অ</span>
তীজতে বান্দৰ আৰু জোনাকী পৰুৱা নলে-গলে লগা বন্ধু আছিল৷ নিজৰ বাসস্থানৰপৰা বহু দূৰৰ এটা পাহাৰত দুয়ো ঝুমখেতি কৰিছিল৷ এদিন কথা পাতি পাতি ঝুম খেতি কৰি থাকোঁতে কেতিয়া যে গধূলি হ’ল, বান্দৰে গমকে নেপালে৷ ঘোপ মৰা আন্ধাৰে গোটেইখন আৱৰি ধৰিলে৷ এনে ঘোপ মৰা আন্ধাৰত বান্দৰ এতিয়া কেনেকৈ ঘৰলৈ যাব! আন্ধাৰত সিনো এজোপা গছৰপৰা আনজোপা গছলৈ কেনেকৈ জঁপিয়াব! গছৰ ডালবোৰ জানো আন্ধাৰত সি দেখা পাব! গছৰ ডাল বগাব পাৰিব জানো! বান্দৰ বৰ চিন্তাত পৰিল৷ তেতিয়া সি জোনাকী পৰুৱাক ক’লে— “বন্ধু, ইমান ঘোপ মৰা আন্ধাৰ, মই ঘৰলৈ কেনেকৈ যাম? তুমি কিন্তু মোক এৰি থৈ নেযাবা৷ মই বৰ বিপদত পৰিম৷’’ তেতিয়া জোনাকী পৰুৱাই বান্দৰক অভয় দি ক’লে— “বন্ধু, তুমি চিন্তা নকৰিবা৷ মোৰ শৰীৰত অন্য এক শক্তি আছে৷ এই শক্তিৰে মই আন্ধাৰত পোহৰ বিলাব পাৰোঁ৷ এই পোহৰতেই তুমি নিশ্চিন্ত মনে গছৰ ডাল বগাব পাৰিবা৷ এজোপা গছৰপৰা আনজোপা গছলৈ জঁপিয়াব পাৰিবা৷’’

![সাধুকথা](images/posts/bandar-jonaki-04-1024x576.webp)

জোনাকী পৰুৱাই দিয়া পোহৰত বান্দৰে এজোপা গছৰপৰা আনজোপালৈ জঁপিয়াই ডাল বগাই বগাই ঘৰলৈ বুলি আগবাঢ়িল৷ জোনাকী পৰুৱাই পোহৰ দিয়াৰ লগে লগে বান্দৰে এজোপা গছৰপৰা আন এজোপালৈ জাঁপ মাৰে৷ প্ৰথম অৱস্থাত লাহে লাহে, পাছলৈ খৰকৈ বান্দৰ আৰু জেনাকী পৰুৱা ঘৰলৈ বুলি আগবাঢ়িল৷ ঘৰ পাবলৈ বেছি দূৰ আৰু নাই, ঠিক তেনেকুৱাতে ঘটনাটো ঘটিল! বান্দৰে এজোপা গছলৈ জাঁপ মাৰোঁতে জোনাকী পৰুৱাই পোহৰ দিয়াত পলম হ’ল৷ বান্দৰে গছজোপা দেখা নেপালে৷ ফলত বান্দৰ তলৰ বোকাৰে ভৰ্তি দ খালত গৈ পৰিল৷ বান্দৰৰ মুখখনৰ বাহিৰে বাকী অংশ বোকাত সোমাই থাকিল৷ বহু চেষ্টা কৰিও সি বোকাৰপৰা ওলাব নোৱাৰিলে৷ জোনাকী পৰুৱাই কিন্তু পোহৰ দি আগলৈ গৈ থাকিল৷ সি বান্দৰ বোকাত সোমোৱাৰ কথা গমেই নেপালে৷ যেতিয়া গম পালে তেতিয়া জোনাকী পৰুৱা বহুদূৰ আগবাঢ়ি গ’ল৷ তাৰপাছত বান্দৰক বিচাৰি সি গোটেইখন চলাথ কৰিলে, কিন্তু ক’তো নেপালে৷ উপায় নাপাই জোনাকী পৰুৱাই ভাগৰে-জোগৰে ঘৰলৈ গৈ শুই থাকিল৷

ইফালে বোকাত পৰি ককবকাই থকা বান্দৰে সেইফালেদি গৈ থকা শিয়াল এটাক দেখি তাক বোকাৰপৰা উঠাবলৈ শিয়ালটোক অনুৰোধ কৰিলে৷ শিয়ালৰ সময় নাই, বান্দৰৰ লগত লাগি থাকিলে পোৱালিকেইটা ভোকত খাবলৈ নাপাই মৰিব বুলি কৈ শিয়াল গুচি গ’ল৷ ইফালে বহু চেষ্টা কৰিও বোকাৰপৰা ওলাব নোৱাৰি বান্দৰে কান্দিবলৈ ধৰিলে৷ কান্দি কান্দি এসময়ত বান্দৰ ভাগৰি পৰিল৷ তেনেতে নিচেই ওচৰেদি যোৱা গাহৰি এটা দেখি বান্দৰে অতি কাতৰভাৱে তাক বোকাৰপৰা উঠাবলৈ গাহৰিটোক অনুৰোধ জনালে৷ ইমান দ বোকাৰপৰা বান্দৰক উঠাব পৰা শকতি তাৰ গাত নাই বুলি কৈ গাহৰিটো গুচি গ’ল৷

<figure>
![ডিমাছা সাধু](images/posts/bandar-jonaki-03-1024x750.webp)
<figcaption>
- অংকন: অমল মেধি
</figcaption>
</figure>

এনেদৰে বান্দৰৰ কাষেদি বনৰ বহু জন্তু পাৰ হৈ গ’ল৷ কিন্তু উদ্ধাৰ কৰোঁতা কোনো নোলাল৷ লাহে লাহে নিশা গভীৰ হৈ আহিল৷ বান্দৰটো ভাগৰত লেবেজান হৈ পৰিল৷ ঠিক তেনেকুৱাতে দিনৰ দিনটো চিকাৰ বিচাৰি নোপোৱা এটা ভোকাতুৰ বাঘ আহি সেই ঠাইত উপস্থিত হ’ল৷ ভোক আৰু ভাগৰত আতুৰ বাঘটোৱে সেই ঠাইতে জিৰণি ল’লে৷ বাঘটোক দেখি বান্দৰে ভাবিলে যে এনেদৰে বোকাত পোত গৈ মৰাতকৈ বাঘৰ আহাৰ হোৱাই ভাল, অন্ততঃ তাৰ শৰীৰটো কামত লাগিব৷ লগে লগে বাঘক উদ্দেশ্যি সি ক’লে— ‘‘বন্ধু, তুমি মোক যেনেতেনে বোকাৰপৰা উঠোৱা, নহ’লে মোৰ প্ৰাণ যাব৷ মন কৰিলে মোক আহাৰ হিচাপেও গ্ৰহণ কৰিব পাৰিবা৷’’

বান্দৰৰ কথা শুনি বাঘে ভাবিলে, “গোটেই দিনটোৱেই ঘূৰিলোঁ, অথচ ক’তো চিকাৰ এটা নোলাল৷ ইয়াক বোকাৰপৰা উঠালেই যদি মোৰ আহাৰ হয়, গতিকে পলম নকৰাই ভাল৷’’ এইবুলি একে জাঁপে বাঘে বান্দৰক বোকাৰপৰা উঠাই আনিলে৷ বোকাৰে লুতুৰি-পুতুৰি বান্দৰক পাৰত থৈ বাঘে ক’লে— ‘‘তুমি কৈছিলা নহয়, মন কৰিলে খাব পাৰিম বুলি৷ এতিয়া মই বৰ ভোকাতুৰ, গতিকে তোমাক খাম৷’’

বান্দৰে ক’লে— ‘‘ঠিক আছে বন্ধু, তুমি নিশ্চয় মোক খাব পাৰিবা৷ কিন্তু এতিয়া মই ইমান লেতেৰা হৈ আছোঁ যে খাবানো কেনেকৈ?’’ তাকে শুনি বাঘে বান্দৰক ওচৰৰ জুৰিটোলৈ নি পানীত জুবুৰিয়াই পৰিষ্কাৰ কৰি পেলালে৷ বান্দৰৰ গাৰ বোকা নোহোৱা হ’লত বাঘে বান্দৰক ক’লে— ‘‘বন্ধু, এতিয়া তোমাক খাম৷’’ তেতিয়া বান্দৰে ক’লে— ‘‘এতিয়াও দেখোন মোৰ গাতো তিতি আছে, খাবানো কেনেকৈ?’’ তেতিয়া বাঘে বান্দৰক ৰ’দত শুকুৱাই লৈ খাম বুলি কৈ জুৰিটোৰ পাৰৰ ডাঙৰ শিল এটাত শুকাবলৈ দিলে৷ বান্দৰৰ গা শুকুৱা দেখি বাঘ খাবলৈ সাজু হ’ল৷ তাকে দেখি বান্দৰে ক’লে— ‘‘এতিয়াও মোৰ কাষলতিৰ তল শুকুৱা নাই৷ কেনেকৈনো খাবা?’’ তাকে শুনি বাঘে বান্দৰক ওচৰৰ বাঁহগছজোপাৰ ওচৰলৈ নিলে৷ বান্দৰক হাত দুখনেৰে ওপৰৰ বাঁহত ধৰি থাকিবলৈ দি কাষলতিৰ তল শুকাবলৈ দিলে৷ সুযোগ বিচাৰি থকা বান্দৰে একেজাঁপে বাঁহগছৰ আগ পালেগৈ আৰু বাঘক ভেঙুচালি কৰি ক’লে— ‘‘অ’ বাঘ, অ’ বাঘ, মোৰ হাতখন খাবিনে? এয়া মোৰ হাত ল, খা!’’ কথাটো কৈ বান্দৰে হাতখন মেলি দিলে৷ বান্দৰে এইবাৰ ঠেংটো মেলি দি ক’লে— ‘‘অ’ বাঘ, ঠেংটো খাবি নে?’’ তেনেকৈ মূৰটো তললৈ দি বাঘক ‘‘মোৰ মূৰটো খাবিনে’’ বুলি সুধিলে৷ বান্দৰৰ কাণ্ড দেখি বাঘৰ খং চুলিৰ আগ পালেগৈ৷ বাঘে অকৃতজ্ঞ বান্দৰক এদিন যেনেতেনে মৰাৰ সংকল্প লৈ তাৰপৰা প্ৰস্থান কৰিলে৷

পাছত এই গোটেই ঘটনাৰ কথা গম পাই জোনাকী পৰুৱাই বান্দৰৰ খবৰ ল’বলৈ গ’ল যদিও বান্দৰে জোনাকী পৰুৱাক বৰ বেয়া ব্যৱহাৰ কৰিলে। জোনাকী পৰুৱাই বাৰে বাৰে তাৰ গাত যে দোষ নাই, নজনাতহে সেইদিনা তেনেকুৱা হ’ল, সেয়া ক’বলৈ চেষ্টা কৰিলে যদিও বান্দৰে জোনাকী পৰুৱাৰ কথাত গুৰুত্বই নিদিলে। বান্দৰে জোনাকী পৰুৱাৰ লগত আৰু বন্ধুত্ব নাৰাখে বুলি দম্ভালি মাৰিলে। জোনাকী পৰুৱাই চকুপানী টুকি বান্দৰৰ ওচৰৰপৰা গুচি আহিল।

![বান্দৰ আৰু জোনাকী পৰুৱা](images/posts/bandar-jonaki-01-1024x576.webp)

বহু দিনৰ পাছৰ কথা৷ এদিন বেপাৰী এজনে পাচি ভৰাই বজাৰলৈ বুলি শুকান মাছ আনি আছিল৷ বেপাৰীজনে নেদেখাকৈ মনে মনে বাঘ পিছে পিছে গৈ থাকিল৷ এটুকুৰা হাবিতলীয়া নিজান ঠাই পাই বাঘে বেপাৰীজনক খেদা ল’লে৷ বাঘ দেখি বেপাৰীজনে মাছৰ পাচিটো পেলাই ভিৰাই দৌৰ মাৰিলে৷ মানুহজন পলোৱাৰ পাছতে বাঘে মাছৰ পাচিটো বগৰাই পেলাই দি মাটিত সিঁচৰতি হৈ পৰা মাছখিনিৰ ওপৰত বাগৰিবলৈ ধৰিলে৷ তাৰপাছত সি অলপ দূৰ আগুৱাই গৈ এজোপা গছৰ তলত মৰাৰ ভেশছন ধৰি পৰি থাকিল৷ মাছৰ গোন্ধ পাই ভেনা মাখি আহি বাঘৰ গাত পৰিল৷

কিছু সময়ৰ পাছত সেই ফালেদি বান্দৰটো আহোঁতে গছৰ তলত বাঘক পৰি থকা দেখি সি চাবলৈ ধৰিলে৷ বাঘৰ কোনো সাৰ-সিকতি নেদেখি বান্দৰটো লাহে লাহে গছৰপৰা তললৈ নামি আহিল৷ বাঘটোৰ গাৰপৰা গেলা গোন্ধ ওলোৱা আৰু ভেনামাখি পৰি থকা দেখি বান্দৰে ভাবিলে যে বাঘটো নিশ্চয় মৰিল৷ সি নিৰ্ভয়ে বাঘৰ নিচেই ওচৰ চাপি আহি ক’বলৈ ধৰিলে— ‘‘ল বাঘ, মোৰ হাতখন খা৷ ল বাঘ, মোৰ ঠেংটো খা৷ ল বাঘ, মোৰ মূৰটো খা৷’’ সেইবুলি বান্দৰে মূৰটো বাঘৰ ফালে আগবঢ়াই দিয়াৰ লগে লগে মৰাৰ ভাও জুৰি পৰি থকা বাঘে একে থাপে তাক ধৰি মাৰি পেলালে আৰু কিছু সময়ৰ পাছত ভক্ষণ কৰিলে৷

![বান্দৰ আৰু জোনাকী পৰুৱা](images/posts/bandar-jonaki-02-1024x576.webp)

ওচৰতে বননিৰ আঁৰৰপৰা জোনাকী পৰুৱাই বন্ধুৰ বিলাই চাই আছিল৷ জোনাকীয়ে বাঘৰ হাতত বান্দৰৰ মৃত্যু দেখি মনতে ভাবিলে যে অকৃতজ্ঞ লোকৰ পৰিণতি এনেকুৱাই হয়৷

_শব্দাৰ্থ:_
- ঝুমখেতি: পাহাৰ-পৰ্বতৰ হেলনীয়া গাৰ হাবি-বন কাটি, পুৰি সমান কৰি কৰা বাম খেতি
- লেবেজান: অত্যন্ত ক্লান্ত হৈ মুখৰপৰা মাত নোলোৱাৰ দৰে হোৱা অৱস্থা
- প্ৰস্থান: গুচি যোৱা
- ভেশছন: ছদ্মবেশ; নিজৰ আচল ৰূপ সলনি কৰি অন্য ৰূপ লোৱা কাৰ্য

_লেখকৰ ঠিকনা: দুলাল বৰা, পুৰণিগুদাম, নগাঁও_


বান্দৰ আৰু জোনাকী পৰুৱা


<span style={{float: 'left', fontSize: '4.5em', lineHeight: 1, marginRight: '0.15em', fontWeight: 'bold'}}>অ</span>
সমত বসবাস কৰা বিভিন্ন প্ৰাচীন জনগোষ্ঠীসমূহৰ অন্যতম ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ কলা-কৃষ্টি আৰু জনশ্ৰুতিসমূহ এতিয়াও আমাৰ বাবে অজানা হৈ আছে। বৰ্তমান অসমৰ ডিমা হাছাও জিলাৰ মাইবঙ আৰু অন্যান্য ঠাইত বাস কৰা ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ মাজত প্ৰচলিত কেতবোৰ জনশ্ৰুতি সম্পৰ্কে এই লেখাটোত আলোচনা কৰিব বিচৰা হৈছে। উল্লেখযোগ্য যে এই জনশ্ৰুতিসমূহ বৰ্ণনা কৰাৰ আগেয়ে ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ ৰজা তথা তেওঁলোকৰ প্ৰকৃত বাসস্থান ডিমাপুৰ আৰু তেওঁলোক ডিমা হাছাও জিলাৰ মাইবঙলৈ অহা ইতিহাস সম্পৰ্কেও এই লেখাটোত আলোচনা কৰা হৈছে।

ডিমাছাসকলৰ জাতিটোৰ নামটোৰ সৈতে জড়িত হৈ আছে এক মনোৰঞ্জক কাহিনী। ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ অন্তৰ্গত লোকসকলে বিশ্বাস কৰে যে তেওঁলোকৰ পূৰ্বপুৰুষসকল বিভিন্ন ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক অভ্যুত্থানৰ সন্মুখীন হৈ জলপথেৰে আগবাঢ়ি সুৰক্ষিত স্থানত অৱস্থান কৰিছিল। বাঢ়নী পানী ভাঙি বৰনৈৰে আগুৱাই গৈ থাকোঁতে তেওঁলোকক নৈখনে পিতৃৰ দৰে সহায় কৰিছিল। সেয়েহে তেওঁলোকে বৰনৈ অৰ্থাৎ ব্ৰহ্মপুত্ৰক পিতৃজ্ঞান কৰিবলৈ ধৰিলে। এনেদৰে ডিমাছাসকল বৰনৈখনৰ মৰমৰ পুত্ৰ হৈ পৰিল। সেই অনুসৰিয়েই তেওঁলোকৰ জনগোষ্ঠীৰ নাম হ’ল ডিমাছা। অৰ্থাৎ ‘ডিমাছা’ শব্দৰ অৰ্থ হ’ল— বৰনৈৰ সন্তান।

ডিমাছাসকলৰ মাজত প্ৰচলিত জনশ্ৰুতি মতে, তেওঁলোকৰ আদিপুৰুষ আছিল হাচেংচা নামৰ বলশালী পুৰুষ এজন। কথিত আছে যে শৈশৱ কালত হাচেংচাক এহাল বাঘ-বাঘিনীয়ে আপডাল কৰিছিল। হাচেংচাই এদিন হাবিত ঘূৰি ফুৰি থকাৰ সময়তেই এক দৈৱবাণী শুনিলে। সেই দৈৱবাণী মতেই হাচেংচাই এক সামৰিক বাহিনী গঠন কৰি ৰজাক পৰাস্ত কৰিলে। সেই দেশৰ শাসনকৰ্তাৰূপে হাচেংচাই দেশখন শাসন কৰাত লাগিল। হাচেংচাৰ নেতৃত্বত তেওঁৰ ভৱিষ্যৎ বংশধৰসকল শৌৰ্য-বীৰ্যৰ অধিকাৰী হৈ পৰিল।ডিমাছা ৰাজ্যৰ ৰাজধানী স্থাপন কৰা হ’ল ডিমাপুৰত। অসমৰ বিভিন্ন জাতি-জনগোষ্ঠীক তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ অসীম শক্তিৰে পৰাভূত কৰিলে।

সেয়া তেৰশ শতিকাৰ কথা। ডিমাছাসকলে ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ দক্ষিণ পাৰলৈ নিজ ৰাজ্য প্ৰসাৰ কৰিলে। দিখৌ নৈৰ পৰা কলং নৈলৈ তেওঁলোকৰ ৰাজ্যৰ সম্প্ৰসাৰণ ঘটিল। সেই সময়ৰ প্ৰবল পৰাক্ৰমী আহোম সেনাও হাচেংচাৰ বংশধৰসকলৰ হাতত পৰাস্ত হ’ল। ডিমাছাসকলৰ পৰাক্ৰমত আহোম তথা বিভিন্ন জাতি-জনগোষ্ঠী তিষ্ঠিব নোৱৰা হ'ল। পিছে হাচেংচাৰ বংশধৰসকলৰ পৰাক্ৰম একে নাথাকিল। ১৪৯০ চনত ডিমাছা আৰু আহোমৰ মাজত থৈয়া-নথৈয়া ৰণ লাগিল। সেই ৰণত আহোম সেনা পৰাজিত হ’ল যদিও পাছলৈ আহোম সেনা অধিক শক্তিশালী হৈ পৰিল।

১৫৩১ চনত আহোম সেনাই ডিমাছাসকলক পৰাস্ত কৰিলে। আহোমসকল ডিমাছা ৰাজ্যৰ ৰাজধানী ডিমাপুৰলৈ অগ্ৰসৰ হ’ল। তেওঁলোকৰ ৰজা আৰু ৰাজমাওৱে আহোমৰ হাতত প্ৰাণ হেৰুৱালে। আহোমসকলে ডেটচুঙক ডিমাছা ৰাজ্যৰ ৰজা পাতি তেওঁলোকৰ অধীনস্থ কৰিলে। কৰতলীয়া ৰজাই বছৰেকত বিশটা হাতী আৰু এক লাখ মুদ্ৰা আহোমসকলক কৰ হিচাপে দিবলগীয়া হ’ল। পিছে কিবা কথাত অসন্তুষ্ট হৈ আহোম ৰজাই আকৌ ডিমাছা ৰাজ্য আক্ৰমণ কৰিলে। এইবাৰ ডিমাছাসকলে চিৰদিনলৈ ডিমাপুৰ ত্যাগ কৰিলে। তেওঁলোকে নতুন ঠাইৰ সন্ধানত দক্ষিণ দিশলৈ অগ্ৰসৰ হ’ল। এসময়ত তেওঁলোকে বসবাসৰ উপযোগী অনুকূল ঠাই এটুকুৰা বিচাৰি পালে। সেই ঠাইটুকুৰা বৰ সাৰুৱা আছিল। ধানখেতিৰ উপযোগী সেই ঠাইটুকুৰাক ডিমাছাসকলে মাইবঙ নামেৰে নামকৰণ কৰিলে (ডিমাচা ভাষাত ‘মাই’ শব্দৰ অৰ্থ হ’ল ধান আৰু ‘বঙ’ শব্দৰ অৰ্থ হ'ল পৰ্যাপ্ত।)

মাইবঙত ডিমাছাসকলে স্থায়ীভাৱে বাস কৰিবলৈ ল’লে। মাইবঙলৈ আহি তেওঁলোকে হিন্দু ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিলে। আহোম সেনাৰ হাতত পৰাজয় বৰণ কৰা ৰজা ডেটচুঙৰ পুত্ৰই নিজ নাম সলনি কৰি নিৰ্ভয় নাৰায়ণ নাম ল’লে। একেদৰে তেওঁলোকৰ আৰাধ্যা দেৱী কেচাইখাতীক ৰণচণ্ডী দেৱী নাম দি পূজা-অৰ্চনা কৰাত লাগিল। দ্বিতীয় পাণ্ডৱ ভীমপুত্ৰ ঘটোৎকচৰ উত্তৰাধিকাৰীৰূপে নিজকে জ্ঞান কৰা ডিমাছাসকলে এই সময়তেই ক্ষত্ৰিয়ৰ মৰ্যাদা লাভ কৰিলে।

এসময়ত ডিমাছাসকলৰ ৰজা হ’ল হৰিচন্দ্ৰ নাৰায়ণ। হৰিচন্দ্ৰ নাৰায়ণে এগৰাকী প্ৰজাহিতৈষী ৰজা হিচাপে জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰিলে। ৰজাৰ শাসনত ডিমাছা ৰাজ্য ধনে-ধানে উভৈনদী হৈ পৰিল।

সেই সময়ৰেই কথা। কোঁচ সাম্ৰাজ্যত ৰজা নৰনাৰায়ণ লাহে লাহে পৰাক্ৰমী হৈ উঠিছে। ৰজা নৰনাৰায়ণৰ ভাতৃ চিলাৰায়ে নৰনাৰায়ণৰ সৈন্যদলৰ দায়িত্ব লৈ বহু শক্তিশালী ৰজাক পৰাস্ত কৰি নৰনাৰায়ণৰ কৰতলীয়া ৰজা কৰি তুলিলে। চিলাৰায়ৰ পৰাক্ৰমত ৰজা নৰনাৰায়ণ অধিক শক্তিশালী হৈ উঠিল। চিলাৰ দৰে ছোঁ মাৰি আক্ৰমণ কৰিব পৰা বাবেই নৰনাৰায়ণ ভাতৃৰ পিতৃপ্ৰদত্ত নাম শুক্লধ্বজ তল পৰি চিলাৰায় হ’ল।

সেই চিলাৰায়ে এইবাৰ ডিমাছা ৰাজ্য নিজৰ বশলৈ আনিবলৈ পণ ল’লে। সেই সময়তে হৰিচন্দ্ৰ নাৰায়ণ ৰাজপাটত বহি দক্ষতাৰে শাসন চলাইছে। পিছে চিলাৰায়ে ডিমাছা ৰাজ্য আক্ৰমণ কৰিব বুলি শুনি ৰাজসভাৰ পাৰিষদৰ মাজত ভয়ে বাহ ললে। ৰজা হৰিচন্দ্ৰও চিন্তিত হৈ পৰিল। পিছে প্ৰচণ্ড সাহসী ৰজাই চিলাৰায়ৰ বিপক্ষে এঘড়ী যুঁজ দিবলৈ বুলি সাজু হ’ল।

সেই নিশা ৰজা পাটিত পৰিল। ৰজাৰ টোপনি অহাৰ পৰতেই তেওঁ এটা সপোন দেখিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। সপোনত সেয়া ডিমাচাসকলে আৰাধনা কৰা দেৱী ৰণচণ্ডী। দেৱী ৰণচণ্ডীয়ে ৰজা হৰিচন্দ্ৰক তেওঁৰ মানসিক স্থিতি সম্পৰ্কে সুধিলে। দেৱীক তেওঁৰ বিশেষ চিন্তাৰ কাৰণটো ৰজাই অৱগত কৰিলে। কোনদিনা চিলাৰায় আহি ৰজাক আক্ৰমণ কৰে, তাৰ একো নিশ্চয়তা নাই। ৰাজ্যবাসীসকলৰ কথা ভাবি ৰজা হৰিচন্দ্ৰ শোকত ভাগি পৰিছে আৰু প্ৰজাৰ কথা ভাবি তেওঁ চিন্তাত পৰিছে বুলি ৰণচণ্ডী দেৱীয়ে জানিব পাৰিলে।

দেৱীয়ে ৰজাক অভয় দিলে। দেৱীয়ে ক’লে যে ৰাজপ্ৰসাদৰ পৰা অলপ নিলগত অৱস্থিত পাহাৰখনৰ পৰা যদিহে ৰজাই শিল এটা কঢ়িয়াই আনি এটি শিলৰ ঘৰ নিশাতেই নিৰ্মাণ কৰিব পাৰে, তেনেহ’লে ৰজাই সেই শিলৰ ঘৰটোৰ ভিতৰৰ পৰা বহু অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ লাভ কৰিব আৰু সেইসমূহ অস্ত্ৰেৰে সুসজ্জিত হৈ ৰজা হৰিচন্দ্ৰই চিলাৰায়ক পৰাস্ত কৰিব পাৰিব। ৰজাৰ সপোনটো তেতিয়াই শেষ হ’ল। দেৱী অন্তৰ্ধান হ'ল। ৰজাইও সাৰ পালে।

পাছদিনাখনৰ কথা। ৰজা হৰিচন্দ্ৰই পাহাৰৰ পৰা এটা প্ৰকাণ্ড শিল কঢ়িয়াই আনিলে। সেই ৰাতিয়েই ৰজাই শিলৰ ঘৰ নিৰ্মাণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। দেৱীৰ পৰা সহায় পাবলৈ হ’লে ৰজাই সেই নিশাই শিলৰ ঘৰটিৰ নিৰ্মাণ কাৰ্য সমাপ্ত কৰিব লাগিব।

লাহে লাহে নিশা বাঢ়ি আহিল। ৰজা হৰিচন্দ্ৰই খৰখেদাকৈ শিলৰ ঘৰটো শেষ কৰিবলৈ উঠি-পৰি লাগিল। ঘৰটোৰ নিৰ্মাণ কাৰ্য শেষ হ’লেই ৰজাই দেৱীয়ে কোৱা অনুসৰি ঘৰটোৰ ভিতৰত অস্ত্ৰসমূহ পাব। সেই অস্ত্ৰেৰে ৰজা হৰিচন্দ্ৰই চিলাৰায়ক পৰাজিত কৰি তেওঁৰ ৰাজ্য আৰু প্ৰজাক সুৰক্ষিত কৰি তুলিব পাৰিব। নিজ ৰাজ্য আৰু প্ৰজাগণৰ কথা ভাবি ৰজাই শিলৰ ঘৰটো নিৰ্মাণ কৰাত খৰখেদা লগালে।

<figure>
![ডিমাছা জনগোষ্ঠী](images/posts/maibang-stone-house-1024x576.webp)
<figcaption>
- মাইবঙৰ অৰ্ধনিৰ্মিত শিলৰ ঘৰ
</figcaption>
</figure>

পিছে সেই সময়তেই কেণা লাগিল। ৰাতিপুৱাবলৈ তেতিয়াও বাকী আছিল যদিও সেই সময়তেই কুকুৰা চৰাই এটি হঠাৎ সাৰ পাই উঠিল। কুকুৰা চৰাইটিয়ে ৰাতি পুৱাইছে বুলি ডাক দিয়া আৰম্ভ কৰিলে ।

ৰজা হৰিচন্দ্ৰ শোকত ভাগি পৰিল। কুকুৰাৰ ডাক শুনি ৰজা হতাশ হৈ পৰিল। শিলৰ ঘৰৰ নিৰ্মাণ কাৰ্য শেষ হ’বলৈ অলপমান কামহে বাকী আছিলগৈ। ৰজাই কামটো শেষ নোহোৱা বুলি চকুলো মচিলে। ৰজা ৰাজপ্ৰসাদলৈ বুলি ঘূৰি আহিল। দেৱীৰ দ্বাৰা আশীৰ্বাদপুষ্ট অস্ত্ৰ ৰজাই লাভ নকৰিলে। যুদ্ধ আৰম্ভ হ’ল। চিলাৰায়ৰ হাতত ৰজা হৰিচন্দ্ৰ পৰাস্ত হ’ল। সেই আধৰুৱা শিলৰ ঘৰটি সাক্ষী হৈ ৰ’ল এক সকৰুণ ইতিহাসৰ।

এনেদৰেই আধৰুৱা হৈ থাকিল ৰণচণ্ডী দেৱীৰ বাবে ৰজা হৰিচন্দ্ৰ নাৰায়ণে নিৰ্মাণ কৰা সেই বিশেষ শিলৰ ঘৰটো। যুগ-যুগান্তৰলৈ শিলৰ ঘৰটো সাক্ষী হৈ থাকিল ৰজা আৰু ডিমাছাসকলৰ এক কৰুণ কাহিনীৰ।

ৰজা হৰিচন্দ্ৰ নাৰায়ণে নিৰ্মাণ কৰা এই শিলৰ ঘৰটি ডিমা হাছাও জিলাৰ মাইবঙত আজিও আছে। আনহাতে ডিমা হাছাও জিলাৰ বন বিভাগে জাটিংগাৰ নৃতাত্ত্বিক গাঁওখনতো এই শিলৰ ঘৰটিৰ এটি চানেকি নিৰ্মাণ কৰিছে।

_শব্দাৰ্থ:_
- জনশ্ৰুতি: মানুহৰ মুখে মুখে চলি থকা কথা
- অজানা: নজনা
- অভ্যুত্থান: বিদ্ৰোহ, বিদ্ৰোহেৰে শাসন ওফৰাই পেলোৱা, উন্নতি বা শ্ৰীবৃদ্ধি ঘটা,
- আপডাল: প্ৰতিপাল কৰা, আল-পৈচান ধৰা
- তিষ্ঠিব: টিকি থাকিব, জীয়াই থাকিব
- থৈয়া-নথৈয়া: ভয়ংকৰ, তুমুল, ভীষণ (ৰণ/ যুদ্ধ)
- অগ্ৰসৰ: আগবঢ়া
- অনুকূল: উপযোগী, সহায়ক (পৰিস্থিতি)
- পিতৃপ্ৰদত্ত: দেউতাকে দিয়া বা দেউতাকৰ পৰা পোৱা
- পণ: প্ৰতিজ্ঞা, শপত
- অন্তৰ্ধান: নাইকিয়া হোৱা, অদৃশ্য হোৱা
- সকৰুণ: দুখ লগা
- নৃতাত্ত্বিক: মানুহৰ উদ্ভৱ, বিকাশ আদি সম্পৰ্কীয়

ডিমাছা নৃত্যশিল্পীৰ ছবি: [Khdibyajyoti](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Barman_Dimasa_Girl.jpg), [CC BY-SA 4.0](https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0), via Wikimedia Commons


... ডিমাছা ...

বান্দৰ আৰু জোনাকী পৰুৱা

ডিমাছা জনগোষ্ঠীৰ ইতিহাস আৰু জনশ্ৰুতি